فیلم «بازگشت بتمن» (Batman Returns, 1992) دومین قسمت از زنجیره فیلمهای بتمن به کارگردانی تیم برتون است که دنیای تاریک و خیالی گاتهام را با شخصیتهای غریب و پیچیدهتری مواجه میکند. در این فیلم، شهر گاتهام در معرض حملات شدید یک موجود ناشناخته به نام "پنگوئن" قرار میگیرد؛ مردی بدشکل که در زیرزمین شهر زندگی میکند و با کمک یک صاحبمنصب فاسد و بیرحم به نام مکس شرک، قدرت را در دست میگیرد و شهر را تهدید میکند. در همین حال، یک کارمند ضعیف و ناامید از شرکت شرک، به نام سلونا کیل، دچار یک سانحه میشود که پس از آن، هویت جدیدی به خود میگیرد: Catwoman. او با وجود تمام دردهای درونی و جنونش، به یک قهرمان-معمایی تبدیل میشود که بین عدالت، انتقام و بقا در گاتهام متزلزل است. بتمن در این فیلم با دو دشمن قدرتمند و منحصر به فرد روبهرو میشود که هر کدام نمادی از تاریکی و انحراف انسانی هستند. فیلم با طراحی بصری تیره، استفاده از عناصر گوتیک و شخصیتهای غریب، احساسات عمیق و درد درونی شخصیتها را به تصویر میکشد. شخصیتهای بتمن، پنگوئن و کتویمن همگی دارای مشکلات روانی و اجتماعی هستند که باعث میشود مرز بین خوب و بد در فیلم ناواضح شود. دنیای گاتهام در «بازگشت بتمن» نه فقط تحت حمله دشمنان فیزیکی است، بلکه با مشکلات ساختاری و فساد داخلی نیز دست و پنجه نرم میکند. این فیلم بیشتر از یک داستان سوپر قهرمانی، نمادی از جنگ داخلی بین نظم و فراموشی است. رابطه پیچیده بین بتمن و کتویمن یکی از نقاط قوت فیلم است که احساسات متقابل، تضادهای اخلاقی و جذبههای فیزیکی را به تصویر میکشد. تیم برتون با استفاده از جلوههای بصری منحصر به فرد و موسیقی مهیج دنیل الفرد، فضایی ترسناک و فانتزیوار ایجاد کرده است. «بازگشت بتمن» فراتر از یک فیلم اکشن، روایتی درباره یکایکی شدن با تاریکی درون و بیرون است. با تمام اغراقها و شخصیتهای عجیب، این فیلم یکی از اثرهای برجسته سینمای بتمن محسوب میشود.